ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΕΘΙΜΑ

Σάββατο, 14 Απριλίου 2012

Τα πασχαλινά έθιμα και γιατί τα τηρούμε με ευλάβεια κάθε χρόνο

Θυμάμαι την γιαγιά μου και την μητέρα μου όταν η αυλή στο πατρικό μου στο χωριό ήταν ακόμα τσιμεντένια, να καθαρίζουν καλά και να βάφουν τις άκρες από τα σκαλοπάτια και τις γλάστρες με άσπρη μπογιά.

Η Λαμπρή έπρεπε να βρει το σπίτι πεντακάθαρο.

Γύρω από τις συνήθειες του Πάσχα μπλέκονται έθιμα και πρακτικές, που έχουν τις ρίζες τους σε προχριστιανικά και λαϊκά δρώμενα. Πρόκειται για έθιμα με χαρακτήρα λατρευτικό, εξαγνιστικό, αλλά και αποτρεπτικό του κακού, όποιου κακού απειλεί την οικογένεια.

 

Τα κόκκινα αυγά της Μεγάλης Πέμπτης έχουν μια ολόκληρη ιεροτελεστία, που ξεκινάει από την επιλογή των καλύτερων αυγών, βαφής και σχεδίων και καταλήγει στην τοποθέτηση τους στο πασχαλινό τραπέζι. Περικλείουν όλη μας τη ζωή. Εκφράζουν τη χαρά για την Ανάσταση του Χριστού και το χρώμα τους λειτουργεί αποτρεπτικά για κάθε κίνδυνο ή αρρώστια.

Γιατί βάφουμε τα αυγά (κυρίως) κόκκινα

Το κόκκινο χρώμα, είναι χαρακτηριστικό για τη Μεγάλη Πέμπτη, όχι μόνο στα αυγά. Σε πολλές περιοχές απλώνουν ένα κόκκινο υφαντό ή ένα πανί στο παράθυρο, στο μπαλκόνι, στην αυλή του σπιτιού, έθιμο που έχει παρόμοιους με το αυγό συμβολισμούς και κυρίως αποτρεπτικές ιδιότητες.

Τα κόκκινα αυγά, τα τσουγκρίζουμε, ευχόμενοι ο ένας στον άλλον. Μια πράξη που συμβολίζει το σπάσιμο του τάφου και των δεσμών του θανάτου με την Ανάσταση του Κυρίου. Έπειτα τα τρώμε, ώστε να αποκτήσουμε την κρυμμένη δύναμή τους.

Τα βάζουμε σε λαμπροκουλούρες και σε τσουρέκια. Τα τοποθετούμε στους τάφους, ώστε και οι νεκροί να λάβουν το μήνυμα της Ανάστασης. Τα βάζουμε στο εικονοστάσι για φυλαχτό. Μ' αυτά σταύρωναν όσους έχουν υποστεί βασκανία ή τις έγκυες και αγγίζουν το σώμα των ασθενών για να τους ανακουφίσουν από τους πόνους. Τα θάβουν στο αμπέλι για να προστατεύεται από τα σκαθάρια και το χαλάζι και στο χωράφι για καλή σοδειά. Τα κρεμούν με κλωστή από το ταβάνι, στολίζοντας και προστατεύοντας έτσι το σπίτι.

Τη Μεγάλη Πέμπτη ζυμώνουν επίσης τα ψωμιά της Λαμπρής και τα κουλουράκια, ενώ οι νονοί στέλνουν τις λαμπάδες στα βαφτιστήρια και φυσικά το βράδυ στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια.

Ο θόρυβος για να διώξουμε τον θάνατο (καμιά φορά με τραυματισμούς, αλλά τα έθιμα πρέπει να τηρούνται)

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα απόλυτης αργίας, εντός και εκτός σπιτιού. Σε ορισμένες περιοχές, οι πιστοί συμπάσχουν με τον Χριστό πίνοντας τρεις γουλιές ξύδι. Στην περιφορά του Επιταφίου ακολουθούμε με κεριά, εκφράζοντας την θλίψη μας και μετά περνάμε από κάτω, καθώς θεωρείται μεγάλη ευλογία.

Το Μεγάλο Σάββατο στολίζουν τον ναό με κλαδιά και φύλλα δάφνης, ενώ σε πολλά μέρη το μεσημέρι έχουμε την πρώτη Ανάσταση. Με το "Ανάστα ο Θεός" σκορπιούνται τα δαφνόφυλλα, χτυπούν οι καμπάνες και οι πιστοί τα πόδια τους στο στασίδι, πυροβολούν, γενικά κάνουν θόρυβο για να διώξουν τον θάνατο.

Θόρυβος με βαρελότα και καμπάνες γίνεται και το βράδυ της Ανάστασης, μετά το "Χριστός Ανέστη", οπότε τσουγκρίζουν τα αυγά, ενώ σε διάφορα μέρη της Ελλάδας σπάνε τσουκάλια. Ο θάνατος νικήθηκε και η γιορτή αρχίζει. Μετά την Ανάσταση έχουμε το έθιμο της μαγειρίτσας με πολλά χορταρικά ό,τι πρέπει για το στομάχι, που είχε να δεχτεί τροφή ζωικής προέλευσης πολύ καιρό.

Το Πάσχα

Πάσχα σημαίνει σούβλισμα του αρνιού. Σε πολλές περιοχές, πριν σφάξουν το ζώο, το τιμούν ιδιαίτερα, στολίζοντας το με κόκκινη κορδέλα ή βάφοντας το με κόκκινη μπογιά από τα αυγά. Το αρνί συμβολίζει τον Χριστό που θυσιάστηκε σαν ζώο για την σωτηρία όλης της ανθρωπότητας.

Την ημέρα του Πάσχα έχουμε τη Δεύτερη Ανάσταση, την Αγάπη. Μετά την μικρή απογευματινή λειτουργία σε πολλές περιοχές της Ελλάδας ακολουθούσαν τελετουργικοί χοροί γύρω από την εκκλησία, με τον ιερέα να ανοίγει τον χορό, ενώ επισκέπτονταν και το νεκροταφείο, όπου χόρευαν γύρω από τους τάφους. Ο θάνατος έχει νικηθεί και η γιορτή συνεχίζεται. 

cosmo.gr