ΑΠΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΟ ΒΟΥΡΚΟ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Όλα τα προβλήματα της Ελλάδας ξεκίνησαν από το πετρέλαιο

Η ιστορία της ελληνικής κρίση σε μία ανάλυση του Business Insider

              

Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Από τηνΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΚΟΝΤΙΝΗ

Η ιστορία της ελληνικής κρίσης περιγράφεται συχνά είτε σαν μία περίπτωση ενός απερίσκεπτου οφειλέτη που τζογάρει με χρήματα άλλων, είτε ενός θύματος κάποιου ανελαστικού ευρωπαϊκού σχεδίου που πιέζει τα ασθενέστερα μέλη του προς όφελος των ισχυρότερων, γράφει ο Tomas Hisrt στο Business Insider.

Όπως σημειώνει, μπορεί να υπάρχει κάποια αλήθεια και στα δύο αυτά αφηγήματα, αλλά για να κατανοήσει κάποιος πληρέστερα τις αιτίες των τρέχοντων ελληνικών προβλημάτων, πρέπει να κοιτάξει ακόμα πιο πίσω στην ιστορία της χώρας. «Αυτό που θα βρει είναι μια θλιβερή ιστορία μηδενιστικού πολιτικού λαϊκισμού, μια αποδοχή των διεθνών εταίρων και μια σειρά από οικτρά ατυχήματα που βοήθησαν στη μετατροπή μιας πολλά υποσχόμενης μεταπολεμικής ανάκαμψης σε εφιάλτη για τους πολίτες».

Και όλα ξεκίνησαν με την τιμή του πετρελαίου, τονίζει.



Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Business Insider:

• Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Ελλάδα σημειώθηκε ένα «οικονομικό θαύμα».

Menelaos Myrillas / SOOC

• Η αύξηση του ΑΕΠ ήταν κατά μέσο όρο 7% ετησίως κατά την περίοδο 1950-1973, δεύτερη στον κόσμο μετά την Ιαπωνία. Η περίοδος χαρακτηρίστηκε επίσης από χαμηλό ποσοστό ανεργίας και μέτριο πληθωρισμό.

• Επιπλέον, οι συνθήκες διαβίωσης για τους Έλληνες πολίτες βελτιώθηκαν σημαντικά. Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 210%, ή κατά μέσο όρο 6,1% ετησίως, καθώς οι εργαζόμενοι βρέθηκαν σε πολύ καλύτερη κατάσταση.

• Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε με ταχείς ρυθμούς, ενώ αναπτύχθηκε και ο τουρισμός και οι κλάδοι στον τομέα των υπηρεσιών, με την οικονομική στήριξη από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ.

• Εν μέρει, τα χρήματα είχαν ως στόχο να σταματήσουν την εξάπλωση του κομμουνισμού. Ο αρθρογράφος του New Republic, Richard Stout, έγραψε το 1947: «Οι στρατηγικοί αναλυτές του Στέιτ Ντιπάρτμεντ βρίσκονται τώρα στο σημείο, στο οποίο τους ωθούσαν τόσο καιρό πολλοί "οραματιστές", κατανοώντας ότι ένας τρόπος για την καταπολέμηση του κομμουνισμού είναι να δώσεις στη δυτική Ευρώπη ένα "γεμάτο πιάτο"».

Nikos Libertas / SOOC

• Αλλά το σοκ στις τιμές του πετρελαίου το 1973-1974 άλλαξε τα πάντα.

• Οι απότομες αυξήσεις στην τιμή του πετρελαίου ταρακούνησαν την οικονομία της Ελλάδας. Το 1974 η χώρα υπέστη μια απότομη ύφεση, ενώ ο πληθωρισμός, ο οποίος δεν είχε βρεθεί πάνω από το 5% από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ξαφνικά εκτινάχθηκε πάνω από το 25%. Παρέμεινε πάνω από το 10% για περισσότερο από δύο δεκαετίες.

• Οι σταθεροποιητικές πολιτικές της νεοσυσταθείσας νεοδημοκρατικής κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η οποία είχε κερδίσει τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές της χώρας μετά την κατάρρευση της στρατιωτικής χούντας, συνέβαλαν στο να είναι πιο ήπιο το χτύπημα από την αυξημένη τιμή του πετρελαίου, αλλά απέτυχαν να περιορίσουν τον πληθωρισμό.

• Και η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση του 1979-1981 αποτέλεσε ένα αποτελειωτικό χτύπημα τόσο στην οικονομία αλλά και στις εκλογικές πιθανότητες της Νέας Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση έχασε την εξουσία από το ΠΑΣΟΚ το 1981.

• Λίγο αφότου έλαβε την εξουσία το ΠΑΣΟΚ, η αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ άρχισε να εκτινάσσεται, καθώς η κυβέρνηση δανείστηκε σε μεγάλο βαθμό για να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα κρατικών κοινωνικών δαπανών.

• Η έκρηξη των δαπανών οφειλόταν κυρίως στις ουσιαστικές αυξήσεις μισθών και συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων (ειδικά στις αρχές της δεκαετίας του 1980) και στην ενίσχυση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα, που χρηματοδοτήθηκαν από την έκδοση δημόσιου χρέους, το οποίο οι τράπεζες ήταν υποχρεωμένες να αγοράζουν σε αρνητικά ονομαστικά επιτόκια που καθόριζε το κράτος. Αυτές οι πολιτικές συνέπεσαν με την κατάρρευση της αύξησης της παραγωγικότητας των εργαζομένων.

• Αν και το ΠΑΣΟΚ επανεξελέγη το 1985, οι πελατειακές πολιτικές του με την επιβράβευση φίλων και υποστηρικτών, βρέθηκαν μπροστά του κατά το «σκάνδαλο Κοσκωτά». Ο επιφανής Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας Γιώργος Κοσκωτά, ιδιοκτήτης της Τράπεζας Κρήτης, εγκατέλειψε τη χώρα εν μέσω κατηγοριών για υπεξαίρεση 230 εκατ. δολαρίων.

• Ο Κοσκωτάς ισχυρίστηκε ότι είχε «εξαγοράσει» μέλη της κυβέρνησης, μεταξύ αυτών και τον Παπανδρέου (ο οποίος αθωώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο), προκαλώντας εκτεταμένη πολιτική αναταραχή.

• Στον απόηχο του σκανδάλου, το ΠΑΣΟΚ έχασε από την Νέα Δημοκρατία στις εκλογές του 1989, και μια σειρά βραχύβιων κυβερνήσεων συνασπισμού προσπάθησαν να φέρουν αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις ως «θεραπεία - σοκ», σε μια προσπάθεια να επαναφέρουν την οικονομία σε καλή τροχιά.

• Και απέτυχαν...

• Ωστόσο, αυτό που πέτυχε ήταν η υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ τον Φεβρουάριο του 1992. Η συνθήκη απαιτούσε από τις χώρες να τηρήσουν συγκεκριμένα όρια για το δημόσιο έλλειμμα και τα επίπεδα του χρέους, προκειμένου να συμμετάσχουν στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Για την Ελλάδα, αυτό σήμανε μια αύξηση-ρεκόρ στα δημόσια έσοδα.

• Αυτή η απότομη αύξηση των εσόδων σε συνδυασμό με τη μείωση του κόστους δανεισμού της κυβέρνησης συνέβαλαν στη σταθεροποίηση της κατάστασης για τα χρόνια που προηγήθηκαν της οικονομικής κρίσης.

• ...αλλά δεν κατάφερε να αλλάξει ριζικά το ενδιαφέρον για αγορά στήριξης. Η ελληνική κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε την πτώση των τόκων της για να αυξήσει τις άλλες δαπάνες, και όχι για να μειώσει το χρέος της.

• Στο μεταξύ, η αντίληψη ότι η κυβέρνηση έκανε χάρες επιλεκτικά και οι κρατικές υπηρεσίες είχαν διαφθαρεί, οδήγησε στη δυσπιστία απέναντι στο σύστημα. Αυτό εκδηλώθηκε με τη μορφή εκτεταμένης φοροδιαφυγής, ένα φαινομενικά ενδημικό πρόβλημα στην επαγγελματική τάξη της Ελλάδας.

• Και ως εκ τούτου, το κράτος έμεινε ευάλωτο σε μία απότομη στροφή της τύχης -όπως σημειώθηκε στην περίπτωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

• Το αποτέλεσμα; Μία κρίση κρατικού χρέους.

• Αυτή η κληρονομιά αποτελεί μεγάλο «πονοκέφαλο» για την τρέχουσα ελληνική κυβέρνηση, καθώς αγωνίζεται να περιορίσει τις ζημιές του παρελθόντος, παρέχοντας παράλληλα την ελπίδα για το μέλλον στον ελληνικό λαό.

Menelaos Myrillas / SOOC